Τα τελευταία χρόνια, ακούμε συχνά για υποθέσεις με κατηγορούμενους γιατρούς. Υποθέσεις «ιατρικού σφάλματος» ή «ιατρικής ευθύνης». Θέμα σοβαρό και με πολλές πτυχές.

Το πρώτο σημείο πιθανής ευθύνης του γιατρού είναι η διάγνωση. Ο γιατρός ευθύνεται να κάνει τη σωστή διάγνωση με βάση τις σωστές ιατρικές εξετάσεις που θα προτείνει. Πώς; Με βάση τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης.

Επόμενο στάδιο είναι η προτεινόμενη θεραπεία. Είναι η σωστή η θεραπεία που προτάθηκε; Έχει λόγο ο ασθενής στην επιλογή της θεραπείας στην οποία θα υποβληθεί; Σε προηγούμενες δεκαετίες, το δικαίωμα της επιλογής της θεραπείας, ανήκε στον γιατρό. Τώρα ο ασθενής έχει λόγο στο αν θα υποβληθεί ή όχι στην προτεινόμενη θεραπεία ή στο ποια από τις προτεινόμενες θεραπείες θα επιλέξει.

Εδώ έρχεται το παρά πολύ σοβαρό θέμα της ενημέρωσης του ασθενή. Ο γιατρός πρέπει να δώσει στον ασθενή πλήρη, επαρκή και κατανοητή πληροφόρηση για τα θέματα που τον αφορούν. Και αυτό πρέπει να γίνει έγκαιρα, δηλαδή να έχει τον χρόνο ο ασθενής να σκεφτεί και να αποφασίσει. [Για επείγοντα θέματα, αυτά ισχύουν τηρουμένων των αναλογιών]. Η ενημέρωση πρέπει να γίνει από τον ίδιο τον γιατρό (οι νοσηλευτές έχουν άλλο αντικείμενο και υποχρέωση να ενημερώσουν για άλλα θέματα). Και βέβαια, η ενημέρωση δεν γίνεται στο πόδι. Χρειάζεται χρόνος, ηρεμία, απλές κουβέντες, να μπορεί να ρωτήσει ο ασθενής και να πάρει απαντήσεις. Να μάθει ποιά είναι η πάθηση, ποιό είναι το πρόβλημα. Αν η πάθηση είναι σοβαρή, αν θεραπεύεται, αν το πρόβλημα είναι χρόνιο, τί συνέπειες αναμένεται να υπάρχουν… Ποιοί τρόποι αντιμετώπισης υπάρχουν, τα υπέρ και τα κατά. Ποιές είναι οι προτεινόμενες θεραπείες, ποιές οι εναλλακτικές. Ποιός ο πιθανός χρόνος αποκατάστασης. Πότε θα μπορέσει να πάει στη δουλειά του. Πόσο θα κοστίσουν αυτά. Ποιές είναι οι τυχόν παρενέργειες ή οι κίνδυνοι. Ο ασθενής θα πρέπει να μπορεί να κρατήσει και σημειώσεις, αλλιώς, μέχρι να βγει από το ιατρείο, θα έχει ξεχάσει τα μισά από αυτά που άκουσε. Εφόσον τηρηθούν τα προηγούμενα, μπορεί να προχωρήσει στη λήψη αποφάσεων, αν συμφωνεί ή όχι και σε τί και να δώσει έγκυρη συναίνεση για την ιατρική πράξη.

Ενημέρωση με έντυπα δεν είναι αρκετή. Τα έντυπα μπορούν να βοηθήσουν αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την προφορική ενημέρωση. Η ιατρική, είναι επιστήμη συχνά περίπλοκη, δεν ισχύουν πάντα τα ίδια για όλους.

Αλλά και η υπογραφή ενός «χαρτιού» για τη συναίνεση, από μόνη της δεν απαλλάσσει το γιατρό. Για να είναι η συναίνεση έγκυρη, πρέπει να έχει προηγηθεί ενημέρωση πλήρης, επαρκής, κατανοητή και έγκαιρη. Οι δικαστικές διαμάχες για ιατρικά σφάλματα είναι συχνές και η έλλειψη ενημέρωσης του ασθενή, είναι ένας συνηθισμένος και βασικός λόγος δημιουργίας νομικής ευθύνης.

Συνήθεις περιπτώσεις ιατρικού σφάλματος συναντούμε στις χειρουργικές επεμβάσεις. Έπρεπε ή δεν έπρεπε να γίνει χειρουργείο; Έγινε με τον ορθό τρόπο; Τί μεσολάβησε και ο ασθενής έχασε τη ζωή του ή υπέστη κάποιο σοβαρό πρόβλημα; Για τις υποθέσεις μάλιστα της αισθητικής χειρουργικής, τις πλαστικές επεμβάσεις, τα πράγματα είναι ακόμη πιο απαιτητικά και ιδιαίτερα.

Όταν, λοιπόν, προκύψει πρόβλημα ιατρικής ευθύνης, ο ασθενής (ή οι οικείοι του αν αυτός αποδήμησε) στρέφεται κατά του γιατρού. Μέχρι πρόσφατα ο μόνος δρόμος ήταν τα δικαστήρια. Αγωγές και μηνύσεις κατά του γιατρού και του Νοσοκομείου ή της Κλινικής. Δικαστήρια για πολλά χρόνια και με πολλά δύσκολα προβλήματα και για τη μία πλευρά και για την άλλη.

Για τον ασθενή: Το πρώτο πρόβλημα, είναι να πληροφορηθεί αν υπάρχει ιατρικό σφάλμα και ποιο είναι αυτό. Ο γιατρός δεν μπορεί να εγγυηθεί θεραπεία σε όλες τις περιπτώσεις. Ούτε ευθύνεται ο γιατρός σε κάθε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά, ή που χάνεται μια ζωή. Πρέπει επομένως ο ασθενής να πληροφορηθεί: Υπάρχει κάτι που ο γιατρός δεν το έκανε καλά; Τι είναι αυτό που δεν έκανε καλά; Τι έπρεπε να κάνει; Υπάρχει ιατρική αμέλεια; Το επόμενο δύσκολο κομμάτι, είναι ότι αυτά που πληροφορήθηκε, πρέπει να μπορέσει και να τα αποδείξει. Και αυτό είναι ακόμη πιο δύσκολο. Υπάρχουν ακόμη και αντίθετες πραγματογνωμοσύνες για το ίδιο θέμα. Ακόμη ένα θέμα είναι η δημοσιότητα. Θέλει ο ασθενής να μάθουν οι άλλοι το πρόβλημά του;

Για τον γιατρό: ένα πολύ σοβαρό ζήτημα είναι η φήμη του γιατρού. Είτε είναι βάσιμη η αγωγή εναντίον του είτε όχι, το όνομά του διασύρεται. Εκτίθεται στους συναδέλφους του, στους πελάτες του, παντού. Το όνομά του κυκλοφορεί, η μια καταγγελία σε βάρος του ενθαρρύνει και κάποια άλλη. Ο αριθμός των ατόμων που τον εμπιστεύονταν περιορίζεται, διότι δικαίως ή αδίκως συχνά υπάρχει η αντίληψη ότι χωρίς φωτιά καπνός δε βγαίνει. Και αυτό φυσικά δεν το επιθυμεί. Χάνει μέρες στα δικαστήρια, δαπανά χρήματα ψάχνει μάρτυρες, πρέπει να εξηγήσει στον καθένα τι έγινε.

Για τις περιπτώσεις ιατρικού σφάλματος η σύγχρονη λύση είναι η Διαμεσολάβηση. Ο μεν ασθενής θα απαλλαγεί από το πρόβλημα τού να ψάχνει γιατρούς να κατηγορήσουν έναν συνάδελφό τους. Με τη διαμεσολάβηση μπορεί να τελειώσει το ζήτημα άμεσα και με ελάχιστο άγχος. Ο γιατρός, από την άλλη θα αποφύγει την αρνητική δημοσιότητα που συνεπάγεται η δικαστική διαμάχη. Στη Διαμεσολάβηση θα συζητηθούν τα ζητήματα, θα γίνει αντιληπτό το αν υπάρχει ευθύνη και πόση, αν υπάρχει ζημία και ποιά. Καθώς οι περισσότεροι γιατροί είναι ασφαλισμένοι, προφανώς η ασφαλιστική εταιρία θα καλύψει το μέρος που της αναλογεί, ενδεχομένως ο γιατρός το υπόλοιπο. Μπορεί άλλωστε να συμφωνηθούν και άλλες λύσεις: π.χ. ο γιατρός να αναλάβει κάποιες διορθωτικές ιατρικές πράξεις ο ίδιος ή με συναδέλφους του, και έτσι ο μεν ασθενής δεν θα χάσει κάτι, θα κερδίσει αλλά και ο γιατρός θα κερδίσει. Πέραν του ότι όλα θα γίνουν με λιγότερο άγχος, πιο οικονομικά και απόρρητα… Όφελος για όλους…

Ευγνωσία Ραφτοπούλου-Χατζηπρίμου
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω ΔΣΘ
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Συντονίστρια Πύλης Διαμεσολάβησης Ωραιοκάστρου