Η δημιουργία και διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφενός, η ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών μέσα σε αυτήν αλλά και γενικότερα οι μετακινήσεις των ανθρώπων κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αύξησαν αλματωδώς τον αριθμό των διεθνών οικογενειών. Άνθρωποι από διαφορετικές χώρες καταγωγής, με διαφορετικούς πολιτισμούς, διαφορετική γλώσσα, διαφορετικά ήθη και έθιμα δημιουργούν οικογένεια, αποκτούν μαζί παιδιά και μπορεί να ζουν στη χώρα καταγωγής του ενός ή του άλλου γονέα ή ακόμη και σε τρίτη χώρα λόγω σπουδών ή εργασίας κ.λπ.

Τι γίνεται όταν σε ένα τέτοιο ζευγάρι, σε μια τέτοια διεθνή οικογένεια τίθεται θέμα χωρισμού; Συχνά ο ένας γονιός αποφασίζει να επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του, ή ακόμα να φύγει σε άλλη χώρα, παίρνοντας μαζί και το παιδί του, χωρίς να έχει δικαστική απόφαση που να το επιτρέπει ή χωρίς να έχει τη συναίνεση του άλλου γονιού. Αυτό δεν είναι σύννομο, αποτελεί παράνομη μετακίνηση του παιδιού.

Άλλες φορές συμβαίνει να σταλεί το παιδί στον γονιό που βρίσκεται σε άλλη χώρα, για διακοπές, για επικοινωνία και ο γονιός αυτός να μην το επιστρέψει. Και αυτό δεν είναι σύννομο, αποτελεί παράνομη κατακράτηση του παιδιού.

Η Σύμβαση της Χάγης και ο Κανονισμός των Βρυξελλών που έρχονται να ρυθμίσουν αυτές τις καταστάσεις, επιτάσσουν την άμεση επιστροφή του παιδιού στη χώρα συνήθους διαμονής του. Και εδώ τίθενται τα θέματα της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων και του εφαρμοστέου δικαίου, των οικονομικών και άλλων δυσκολιών κ.λπ. Είναι δύσκολο για έναν γονιό να αντιμετωπίσει δίκες που γίνονται σε άλλη χώρα. Να υποβληθεί σε δαπάνες ταξιδιού, διαμονής, διατροφής, αμοιβής δικηγόρου κ.λπ. Να πρέπει να συνεννοηθεί σε γλώσσα που πιθανόν να μη γνωρίζει και να υποβληθεί σε δίκαιο που επίσης του είναι άγνωστο και πάντως όχι οικείο.

Οι συμβεβλημένες χώρες της Σύμβασης της Χάγης (η Ελλάδα είναι από τις πρώτες που την υπέγραψαν) έχουν ορίσει μια Κεντρική Αρχή η οποία παρέχει συνδρομή στον γονιό που τη χρειάζεται. Ο πρωταρχικός σκοπός και στόχος είναι η επιστροφή του παιδιού στον τόπο της συνήθους διαμονής του, ώστε να αποκατασταθεί η προηγούμενη κατάσταση.

Βασικό ερώτημα που τίθεται στους γονείς σε αυτές τις περιπτώσεις της διασυνοριακής απαγωγής παιδιών είναι το αν επιθυμούν να επιλύσουν τη διαφορά με Διαμεσολάβηση. Ακριβώς γιατί η Διαμεσολάβηση είναι ο καλύτερος και ο συνιστώμενος τρόπος επίλυσης αυτών των διαφορών.

Η διασυνοριακή ή διεθνική ή διαπολιτισμική ή δίγλωσση Διαμεσολάβηση είναι ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική. Προκύπτουν ζητήματα  για τον τόπο και τον χώρο στον οποίο θα διεξαχθεί, για την ανεύρεση διαθέσιμου σε σύντομο χρόνο έμπειρου Διαμεσολαβητή/ών, για το ποιοι θα μετέχουν σε αυτήν, σε ποια γλώσσα θα γίνει, αν θα συναντηθεί ο γονιός με το παιδί και με ποιές συνθήκες ασφάλειας (προς αποτροπή νέων τετελεσμένων), αν θα συναντηθεί ο Διαμεσολαβητής με το παιδί… Συνήθως η Διαμεσολάβηση για υποθέσεις διεθνούς απαγωγής τέκνων πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε λίγες μέρες, (ενδεχομένως σε δυο – τρεις συνεδρίες των 3 ωρών καθεμιά) καθώς ο ένας γονιός βρίσκεται μακριά από τον τόπο διαμονής του και επιπλέον υπάρχουν ασφυκτικές προθεσμίες που τρέχουν παράλληλα. Και οι δύο πλευρές είναι ιδιαίτερα πιεσμένες συναισθηματικά, η καθεμιά για τους δικούς της λόγους.

Με τη βοήθεια ενός έμπειρου Διαμεσολαβητή θα συζητηθούν τα θέματα που οδήγησαν στην τρέχουσα κατάσταση. Ενδεχομένως θα τεθούν και θα ακουσθούν εκατέρωθεν τα ερωτήματα που για πολλά χρόνια είχαν μείνει βουβά ή αναπάντητα. Θα διερευνηθούν διάφορες πιθανές λύσεις, θα συζητηθούν όλες οι προτάσεις και θα επιδιωχθεί η ανεύρεση λύσης κοινής αποδοχής, λύσης «συμφωνημένης». Όταν αυτό συμβεί, θα συνταχθεί το πρακτικό Διαμεσολάβησης. Κατά τα ισχύοντα στη χώρα μας, το πρακτικό της Διαμεσολάβησης μπορεί να κατατεθεί στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου και να αποτελέσει «τίτλο εκτελεστό» όπως και μια δικαστική απόφαση.

Με την (συνιστώμενη διεθνώς) Διαμεσολάβηση στις υποθέσεις αυτές, της διεθνούς απαγωγής τέκνων, οι γονείς μπορούν να ρυθμίσουν τα θέματα άμεσα και πιο οικονομικά. Να βρουν λύσεις κοινής αποδοχής που κάνουν πολύ πιο πιθανή την συμμόρφωση σε αυτές και λιγότερο αγχωτική τη ζωή όλων των μελών της οικογένειας.

Ευγνωσία Ραφτοπούλου-Χατζηπρίμου
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω ΔΣΘ
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Συντονίστρια Πύλης Διαμεσολάβησης Ωραιοκάστρου