Η Επιστημονική Επιτροπή για τη Διαμεσολάβηση στις Διοικητικές Διαφορές του ΟΠΕΜΕΔ, που ορίσθηκε με σκοπό την επιστημονική διερεύνηση της δυνατότητας υιοθέτησης εξωδικαστικών μεθόδων επίλυσης των διοικητικών διαφορών και μορφών Διαμεσολάβησης στο Δημόσιο Δίκαιο. Εξετάζοντας την ευρωπαϊκή πρακτική παρατήρησε ότι η Διαμεσολάβηση είναι θεσμός στην Ευρώπη, λειτουργεί συμπληρωματικά κι όχι απλά σαν μια εναλλακτική μέθοδος επίλυσης διαφορών και τα Ευρωπαϊκά κράτη την έχουν εντάξει και στις διοικητικές διαφορές με μεγάλη επιτυχία.

Καταγράφω συνοπτικά τα σημαντικότερα συμπεράσματα της Επιτροπής:

  • Η Διαμεσολάβηση μπορεί να εισαχθεί και στις διοικητικές διαφορές, με συμφωνία των μερών, εφόσον τα μέρη έχουν εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της διαφοράς. Για την εισαγωγή του θεσμού αυτού, αρκεί ένας γενικός νόμος για τη Διαμεσολάβηση στις διοικητικές διαφορές, με παραπομπές στον ειδικό νόμο περί Διαμεσολάβησης.
  • Το δημόσιο και τα ν.π.δ.δ. δεν έχουν εξουσία διάθεσης όταν ενεργούν με δέσμια αρμοδιότητα.
  • Η συμφωνία υπαγωγής στη Διαμεσολάβηση είναι δυνατή οποτεδήποτε, πριν ή μετά την έναρξη της εκκρεμοδικίας και έως τη συζήτηση της υπόθεσης για την έκδοση τελεσίδικης ή ανέκκλητης απόφασης.
  • Η προσφυγή στη Διαμεσολάβηση είναι εκούσια, με δυνατότητα περιορισμένης χρονικά υποχρεωτικότητας για κάποιες διοικητικές διαφορές, όπως χρηματικής φύσεως διαφορές του δημοσίου ή ν.π.δ.δ. (άρθρα 105 επόμ. Εισ.Ν.Α.Κ., υποθέσεις ιατρικής αμέλειας, πνευματικών δικαιωμάτων), συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών και τελωνειακών διαφορών και των διαφορών που αναφύονται κατά την εκτέλεση των συμβάσεων.
  • Το Δημόσιο ή το ν.π.δ.δ. εκπροσωπείται στη Διαμεσολάβηση από το όργανο με πράξη, παράλειψη ή υλική ενέργεια του οποίου προκλήθηκε η διαφορά, ή από τον άμεσο προϊστάμενο της οικείας δημόσιας αρχής ή υπηρεσίας ή του οικείου ν.π.δ.δ. Σε διαφορές από συμβάσεις, το Δημόσιο ή το ν.π.δ.δ. θα πρέπει να εκπροσωπείται από τον προϊστάμενο της οργανωτικής μονάδας που επιβλέπει την εκτέλεση της σύμβασης. Το Δημόσιο θα παρίσταται υποχρεωτικά με μέλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Τα ν.π.δ.δ. θα παρίστανται με μέλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, όταν αυτό προβλέπεται, ή με δικηγόρο.

Όμως, ένας υπάλληλος θα θέλει να μετέχει μιας τέτοιας διαδικασίας, ιδιαίτερα αν υπάρχει ο φόβος ποινικής ή πειθαρχικής δίωξής του για τυχόν βλάβη των συμφερόντων του δημοσίου ή ν.π.δ.δ., ή κίνδυνος να θεωρηθεί υπόλογος για τη διαφορά μεταξύ αυτού που διεκδικούσε ή μπορούσε να κερδίσει το δημόσιο ή το ν.π.δ.δ. και αυτού που επιτεύχθηκε με το πρακτικό συμφωνίας;

Κλιμάκιο Προληπτικού Ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με Πρακτικό του, επί έκθεσης αμφιβολιών του Επιτρόπου για το εάν  κατά τον ασκούμενο προληπτικό έλεγχο των δαπανών ο αρμόδιος Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποχρεούται σε θεώρηση χρηματικού εντάλματος πληρωμής, που εκδίδεται από τη Διοίκηση σε συμμόρφωση πρακτικού μεσολάβησης, που αποτελεί εκτελεστό τίτλο του άρθρου 904 παρ. 2 εδάφιο γ’ του ΚΠολΔ., αποφάνθηκε θετικά.

  • Η επιλογή Διαμεσολαβητή να γίνεται από τον πίνακα διαπιστευμένων Διαμεσολαβητών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μεταξύ των Διαμεσολαβητών που αναλαμβάνουν διαφορές του νόμου αυτού. Αν τα μέρη δεν συμφωνούν μπορούν να ζητήσουν τον ορισμό Διαμεσολαβητή από τον Προϊστάμενο του Διοικητικού Πρωτοδικείου της περιφέρειας του οργάνου, με πράξη, παράλειψη ή υλική ενέργεια του οποίου προκλήθηκε η διαφορά, ή της οργανωτικής μονάδας, που επιβλέπει την εκτέλεση της σύμβασης. Όταν η διαφορά εκκρεμεί σε δικαστήριο, ο ορισμός του Διαμεσολαβητή γίνεται από τον Πρόεδρο του οικείου δικαστικού σχηματισμού.
  • Θα πρέπει να κληθούν άλλοι να λάβουν μέρος στη Διαμεσολάβηση, όπως οι υπόλογοι κατά το Ελεγκτικό Συνέδριο; Αποζημιώσεις ιατρικών σφαλμάτων επιφέρουν τον καταλογισμό του αδικοπρακτούντα ιατρού. Θα πρέπει να συμμετέχει ο ιατρός; ο οδηγός στρατιώτης; Σε ένα θέμα περιβαλλοντικό, θα πρέπει να κληθούν όλες οι περιβαλλοντικές ενώσεις και οργανισμοί;
  • Σε περίπτωση επιτυχούς Διαμεσολάβησης, το πρακτικό της συμφωνίας θα πρέπει να επικυρώνεται από δικαστή, ο οποίος είτε θα περιορίζεται στο να διαπιστώσει το τύποις υποστατό του (υπογραφή από το Διαμεσολαβητή, τα μέρη και τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους, κατάθεση στη Γραμματεία του Δικαστηρίου, συμφωνία των μερών για την ύπαρξη αξίωσης, είτε θα κάνει και έλεγχο νομιμότητας επί της ουσίας.
  • Παράλειψη του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. να εφαρμόσει το περιεχόμενο της συμφωνίας να συνιστά παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας.

Βασιλική Δημ. Σκορδάκη
Δικηγόρος Αρείου Πάγου & Συμβουλίου της Επικρατείας, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια, Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών – Solicitor Αγγλίας & Ουαλίας