Είναι γνωστή η τακτική, στην αρχική συνεδρία, ο Διαμεσολαβητής να κάνει αναφορά στη διαδικασία, να δίνει μία περίληψη το τι σημαίνει Διαμεσολάβηση στην πράξη. Πολλές φορές, οι Διαμεσολαβητές θεωρούν καλό να δώσουν στοιχεία για τους ίδιους, τη φιλοσοφία τους, κάποια στοιχεία γενικά του δικαίου κ.α. Επίσης, αρκετά συχνά, οι Διαμεσολαβητές θέλουν να δημιουργήσουν μία αλληλεπίδραση με τα μέρη και τους απευθύνουν το λόγο για το αν έχουν κάποια απορία για όσα άκουσαν από αυτούς, πριν ξεκινήσει η διαδικασία και άρα οι δικές τους εναρκτήριες ομιλίες.

Κάποια από τα θέματα που είναι καλό να γνωρίζουν τα μέρη είναι τα ακόλουθα:

  1. Χρεώσεις: κάποιοι Διαμεσολαβητές χρεώνουν την αρχική και αναγνωριστική συνεδρία ενώ κάποιοι όχι. Είναι πολύ ισχυρά τα επιχειρήματα προς την κατεύθυνση της μη χρέωσης καθώς δίδεται η ευκαιρία στα μέρη να νιώσουν άνετα και ασφαλή με το Διαμεσολαβητή και ο τελευταίος να εντοπίσει αν η υπόθεση είναι ώριμη ή όχι χωρίς να επιβαρύνει τα μέρη των οποίων η υπόθεση δεν είναι κατάλληλη για Διαμεσολάβηση.
  2. Χρόνος συνεδριών: κάποιοι Διαμεσολαβητές προκαθορίζουν τις συνεδρίες τους ενώ κάποιοι αφήνουν την πορεία των εξελίξεων ή τα ίδια τα μέρη να καθορίσουν το ρυθμό των συνεδριών. Σε κάθε προσέγγιση θα βρούμε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Πρέπει να υπάρχει περιθώριο προσαρμογής.
  3. Λοιπές χρεώσεις: τα μέρη πολλές φορές, ειδικά όσα έχουν πολλά οικονομικά προβλήματα, ανησυχούν αν υπάρχουν επιπλέον χρεώσεις κατά τη διαδικασία που ίσως δεν μπορούν να καλύψουν. Υπάρχουν μέρη που καθορίζουν τις συνεδρίες ανάλογα με τα οικονομικά τους αποθέματα. Συνεπώς, πρέπει να είναι ενήμεροι και να υπάρχει διαφάνεια γύρω από τα οικονομικά.
  4. Ποιος θα συντάξει το πρακτικό επιτυχίας: μπορεί να είναι προφανής η απάντηση και να επιβάλλεται με νόμο όμως δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί πάντα ο δικηγόρος να συντάξει το Πρακτικό. Ίσως χρειαστεί να βοηθήσει ο Διαμεσολαβητής, άρα να γνωρίζει τη διαδικασία.
  5. Ο Διαμεσολαβητής θα παρευρεθεί στο δικαστήριο με τα μέρη: η σωστή τακτική και εδώ είναι αμφισβητήσιμη. Μια καλή πρακτική, είναι να παρέχει ο Διαμεσολαβητής λεπτομερή επιστολή που να εξηγεί επακριβώς τη διαδικασία.
  6. Ποιος είναι ο ρόλος του Διαμεσολαβητή: αυτό το κρίσιμο ερώτημα χτυπά την καρδιά της προσέγγισης. Υπάρχουν Διαμεσολαβητές που θεωρούν τους εαυτούς τους ως οδηγούς, οι οποίοι θα εκφράσουν τη γνώμη τους, ενώ άλλοι θεωρούν ότι απλώς παρέχουν διευκόλυνση, διότι στόχος τους είναι τα μέρη να καταλήξουν σε συμφωνία με βάση αυτό που θεωρούν τα ίδια ως δίκαιο και όχι αυτό που νομίζει ο Διαμεσολαβητής, ότι είναι δίκαιο.
  7. Ο Διαμεσολαβητής συναντιέται με τα μέρη ξεχωριστά: Αυτός είναι ένας άλλος τομέας που οι Διαμεσολαβητές προσεγγίζουν πολύ διαφορετικά. Υπάρχουν αρκετοί Διαμεσολαβητές που προσεγγίζουν τις ιδιωτικές συναντήσεις με κάθε μέρος ξεχωριστά και είναι πολύ λειτουργικές, ειδικά για κάποια είδη διαφορών, όπως οι οικογενειακές.

Υπάρχουν ερωτήσεις που ενδέχεται να τεθούν από τα μέρη, αλλά δεν είναι ενδεδειγμένες:

  1. Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας;
  2. Παρακολουθείτε το ποσοστό των υποθέσεων που διακανονίζονται;
  3. Τι νομίζετε ότι είναι δίκαιο;

Ίσως μια καλύτερη ερώτηση για τον Διαμεσολαβητή θα ήταν: “Πώς ορίζετε την επιτυχία;”

Υπάρχουν μερικές προφανείς ερωτήσεις που μπορεί να είναι σημαντικές για τα μέρη και οι οποίες πιθανώς ισχύουν σε κάθε Διαμεσολαβητή, όπως:

  1. Πόσα χρόνια Διαμεσολαβείτε;
  2. Ποιο ποσοστό της πρακτικής σας είναι η Διαμεσολάβηση;
  3. Ποιο ποσοστό της πρακτικής σας είναι το οικογενειακό δίκαιο ή κάποιο άλλο δίκαιο;
  4. Συμμετέχετε σε τοπικό, κρατικό ή εθνικό επίπεδο με οποιονδήποτε οργανισμό Διαμεσολάβησης;
  5. Εκτός της ιδιωτικής σας πρακτικής, με ποιον άλλο τρόπο συμμετέχετε στη Διαμεσολάβηση; Εκπαιδεύετε Διαμεσολαβητές; Έχετε δημοσιεύσει άρθρα σχετικά με θέματα Διαμεσολάβησης;

Οι ερωτήσεις που πρέπει να τεθούν από τα μέρη, είναι οι εξής:

  1. Αισθάνομαι άνετα με αυτόν τον Διαμεσολαβητή;
  2. Πιστεύω ότι ο Διαμεσολαβητής έχει ακεραιότητα;
  3. Θεωρώ ότι αυτός ο Διαμεσολαβητής θα είναι δίκαιος, εχέμυθος και θα διατηρήσει την ισορροπία των μερών;
  4. Με βάση αυτό που έχω ακούσει, έχω κάποιες ανησυχίες σχετικά με τη διαδικασία Διαμεσολάβησης γενικά.

Τελικά, και τα δύο μέρη της πρέπει να είναι άνετα με τον Διαμεσολαβητή και να έχουν τη βεβαιότητα, ότι ο Διαμεσολαβητής είναι εξειδικευμένος, έμπειρος, ικανός, θα είναι σε θέση να διατηρήσει την ουδετερότητα, τον επαγγελματισμό και να παρέχει έναν ασφαλή χώρο για να συζητήσει μερικές φορές δύσκολα ζητήματα.

Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ως μέρη, στη διαδικασία, δεν έχουν απορίες για τους Διαμεσολαβητές. Κάποιοι έχουν ήδη ερευνήσει το ποιόν του Διαμεσολαβητή και δε χρειάζονται περαιτέρω διευκρινίσεις, ενώ κάποιοι άλλοι δε ξέρουν τι να ρωτήσουν. Και όμως, η ενημέρωση των μερών σε θέματα προσωπικότητας του Διαμεσολαβητή είναι κρίσιμη και μπορεί να αποτελεί τον λόγο επιτυχούς ή ανεπιτυχούς έκβασης μίας Διαμεσολάβησης.

Πηγή: Oran Kaufman, What Should You Ask Your Mediator at the Initial Session?, Mediate.com, Νοέμβριος 2018

Όλγα Τσιπτσέ
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – Δ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ – DPO/GDPR expert.