Σύμφωνα με τον Κανονισμό των Βρυξελλών και τη Σύμβαση της Χάγης, το ζήτημα που πρέπει να ρυθμιστεί άμεσα και κατεπειγόντως, είναι αυτό της επιστροφής του τέκνου.

Τα δικαστήρια οφείλουν να ερευνήσουν πρωτίστως το θέμα της ύπαρξης ή όχι διεθνούς δωσιδικίας και το θέμα του εφαρμοστέου δικαίου. Η απάντηση επομένως σε αυτά τα θέματα μπορεί να αποκλείσει τη λήψη απόφασης από το δικαστήριο στο οποίο κατατέθηκε η αίτηση.

Ως προς τα υπαγόμενα προς λύση θέματα, το (έχον την διεθνή δωσιδικία) δικαστήριο, μπορεί να αποφασίσει άμεσα μόνον για το θέμα της «επιστροφής» του τέκνου στον τόπο συνήθους διαμονής του. Τα θέματα της επιμέλειας κ.λπ. θα τεθούν αργότερα, αφού πρώτα το παιδί επιστρέψει στον τόπο της συνήθους διαμονής του. Για την απόφαση για την επιμέλεια έχει δικαιοδοσία το αρμόδιο δικαστήριο του κράτους της «συνήθους διαμονής του τέκνου» αμέσως πριν από την απαγωγή.

Όταν μια υπόθεση διεθνούς απαγωγής τέκνου οδηγηθεί σε Διαμεσολάβηση (που είναι η συνιστώμενη διεθνώς βέλτιστη πρακτική) ποιά θέματα μπορούν να ρυθμιστούν με τη διαδικασία αυτή; Το θέμα μόνον της επιστροφής του τέκνου ή και τα υπόλοιπα θέματα που απασχολούν τους γονείς;

Η Διαμεσολάβηση δεν αντιμετωπίζει τους νομικούς περιορισμούς που προαναφέρθηκαν για τα δικαστήρια. Μπορεί να διεξαχθεί στην Ελλάδα, στην άλλη χώρα ή και σε τρίτη χώρα. Να γίνει από Διαμεσολαβητή οποιασδήποτε χώρας ή από Διαμεσολαβητές διαφορετικών χωρών.

Στη Διαμεσολάβηση σε θέμα διεθνούς απαγωγής παιδιού μπορεί να συζητηθούν και να ληφθούν αποφάσεις για όλα τα συναφή θέματα:

  • Να αποφασισθεί η επιστροφή ή ίσως και η μη επιστροφή του παιδιού
  • Να οριστεί πώς θα γίνει η επιστροφή και ποιός θα καταβάλει τα έξοδα
  • Να συμφωνηθεί ποιός γονιός θα έχει την επιμέλεια του παιδιού
  • Να καθοριστεί ποιός θα είναι ο τόπος διαμονής του παιδιού.
  • Να οριστεί το πότε και το πώς θα επικοινωνεί το παιδί με τον άλλο γονιό
  • Να αποφασιστεί το πώς θα γίνεται η μεταφορά για επικοινωνία
  • Να ρυθμιστεί η καταβολή της δαπάνης μεταφοράς για επικοινωνία
  • Να συμφωνηθεί ακόμη και το θέμα της διατροφής του παιδιού.

Οι νομικοί κανόνες θα ληφθούν υπόψη για το αν οι συμφωνίες που περιέχονται στο πρακτικό Διαμεσολάβησης είναι απευθείας δεσμευτικές και στις δύο χώρες ή για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται δεσμευτικές. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα το πρακτικό Διαμεσολάβησης κατατίθεται στο Πρωτοδικείο και αποκτά άμεσα ισχύ ως τίτλος εκτελεστός, όπως και μια δικαστική απόφαση. Σε άλλες χώρες, μπορεί να προβλέπεται άλλη διαδικασία, οπότε αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη. Π.χ. σε κάποιες χώρες προβλέπεται πιο χρονοβόρα διαδικασία για να γίνει δεσμευτική η συμφωνία για τη διατροφή, οπότε ίσως χρειαστεί να συνταχθεί ένα πρακτικό Διαμεσολάβησης που να λύνει άμεσα το θέμα της επιστροφής ή μη του τέκνου και στο επόμενο στάδιο ένα άλλο πρακτικό Διαμεσολάβησης για το θέμα της διατροφής κ.λπ.

Στις υποθέσεις που αφορούν παιδιά το πρώτιστο είναι το «συμφέρον» των παιδιών. Εκεί θα πρέπει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες όλων ώστε να επιτευχθεί η ευημερία των παιδιών και κατ’ επέκταση και των ίδιων των γονέων.

Ευγνωσία Ραφτοπούλου-Χατζηπρίμου
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω ΔΣΘ
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Συντονίστρια Πύλης Διαμεσολάβησης Ωραιοκάστρου