Πριν από λίγες ημέρες συστήθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή με στόχο να ελέγξει αλλά και να βελτιώσει το ισχύον νομοθετικό καθεστώς (Ν. 3898/2010) που προβλέπει την εξωδικαστική επίλυση των διαφωνιών, ο οποίος, όμως, παρά τις όποιες προσπάθειες έγιναν μετά την ψήφισή του, δεν απέδωσε καρπούς.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου είναι γνωστή η ρήση «θα σε πάω στα δικαστήρια» ή το «θα σε φτάσω μέχρι τον Άρειο Πάγο», τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική ο θεσμός της Διαμεσολάβησης είναι ευρέως διαδεδομένος και πολλές φορές υποχρεωτικός.
Στον «ειδικό»
Στη χώρα μας ψηφίστηκε το 2010 και προβλέπει ότι τα δύο μέρη που έχουν μία αστική διαφορά (εργατική, εμπορική, μισθωτική, οικογενειακή) μπορούν να μη φτάσουν στα δικαστήρια με ατέλειωτες διαμάχες, χαμένο χρόνο και χρήματα, αλλά να απευθυνθούν στον… «ειδικό». Αυτός είναι ο Διαμεσολαβητής, ένα ουδέτερο μέρος, ο οποίος θα επιχειρήσει με ηρεμία να επιλύσει τη διαφορά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε και οι δύο πλευρές να είναι ευχαριστημένες.
Οι διάδικοι μπορούν να έχουν μαζί τους και τους δικηγόρους τους, να συναντώνται σε… ουδέτερο έδαφος, να συζητούν και να ψάχνουν την πιο ωφέλιμη λύση και για τις δύο πλευρές. Εάν καταλήξουν, συντάσσουν ένα πρακτικό επιτυχούς Διαμεσολάβησης, το οποίο μπορούν να καταθέσουν στο Πρωτοδικείο και να αποτελέσει εκτελεστό τίτλο. Ο θεσμός, εάν και έχει έξι χρόνια ζωής, ουσιαστικά βρίσκεται εν υπνώσει, αφού, όπως φαίνεται, δεν είναι στο γονίδιο του Έλληνα η εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης, αλλά αντίθετα αυτό που επιζητεί είναι η «ήττα» του αντιπάλου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από την εφαρμογή του νόμου είναι μετρημένες οι υποθέσεις που δεν έφτασαν στα δικαστήρια, αλλά επιλύθηκαν με τη Διαμεσολάβηση, με τους δικαστές να υποστηρίζουν ότι από τις περίπου 100.000 υποθέσεις που εισέρχονται στο Πρωτοδικείο της Αθήνας, ούτε το μισό τοις εκατό δεν φτάνει στη δικαστική Διαμεσολάβηση (σ.σ.: ο νόμος προβλέπει ότι η επίλυση της διαφοράς μπορεί να γίνει και ενώπιον του δικαστή, όχι μόνο του Διαμεσολαβητή).
Σκοπός της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, με πρόεδρο τον αρεοπαγίτη Χαράλαμπο Μαχαίρα, είναι να δει τι πήγε «στραβά» με τον ήδη υπάρχοντα νόμο, να διατηρήσει τα θετικά σημεία του και να διορθώσει τα υπόλοιπα, ώστε να αρχίσει να μπαίνει και επί της ουσίας σε εφαρμογή. «Ο θεσμός», λένε οι δικαστές, «πρέπει να αποκτήσει κύρος και να αναπτύξει τη συμφιλιωτική κουλτούρα. Είναι επιταγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2008.
Δεν είναι δυνατόν να φτάνουν στον Άρειο Πάγο ακόμη και υποθέσεις διαζυγίων. Στο ανώτατο δικαστήριο στην Αγγλία οι υποθέσεις που φτάνουν είναι μόλις 80, ενώ στην Ελλάδα ο Άρειος Πάγος εξετάζει περίπου 3.000 δικογραφίες», καταλήγουν.
Ένας από τους στόχους της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής είναι να βρει τα κίνητρα για να προτρέψει δικηγόρους και ενδιαφερομένους να χρησιμοποιήσουν αυτή τη λύση αντί των δικαστηρίων, ενώ δεν αποκλείεται ακόμη και η υποχρεωτικότητα σε κάποιες περιπτώσεις. Η επιτροπή πρέπει να έχει παραδώσει τις προτάσεις της στο Υπουργείο Δικαιοσύνης έως τις 31 Μαρτίου, λαμβάνοντας υπόψη της όχι μόνο την ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Στην Ελλάδα της κρίσης εκείνος που δεν έχει χρήματα να πληρώσει ή εκείνος που δεν θέλει να πληρώσει, δεν θα προτιμήσει τη Διαμεσολάβηση, υποστηρίζουν δικηγόροι, σημειώνοντας ότι δεν είναι εκείνοι που φρενάρουν τον θεσμό, αφού προβλέπεται και δική τους παρουσία μαζί με τον Διαμεσολαβητή στο τραπέζι της εξωδικαστικής επίλυσης.
«Γιατί να πάει να τα βρει αυτός που έχει άδικο ή ο μπαταχτσής, ενώ έχει τη δυνατότητα να αφήσει την υπόθεση να σέρνεται στο δικαστήριο;», λένε με νόημα, σημειώνοντας ότι αυτό δείχνει η σημερινή πραγματικότητα.
«Υποχρεωτικά»
Για τον σύμβουλο του ΔΣΑ, Δημήτρη Βερβεσό, η μόνη λύση για να επιτευχθεί η απονομή της Δικαιοσύνης και να μη «στενάζουν» τα πινάκια είναι ο θεσμός της προδικαστικής επίλυσης των διαφορών, στην οποία τα δύο μέρη θα πρέπει να προσέρχονται υποχρεωτικά. Εκεί θα δίνεται η λύση, με την οποία εάν κάποιος από τους διαδίκους διαφωνεί, θα μπορεί να προχωρεί στο δικαστήριο, γνωρίζοντας, όμως, ότι εάν χάσει, θα πρέπει να πληρώσει δύο ή τρεις φορές μεγαλύτερη δικαστική δαπάνη.
«Μόνο αυτός μπορεί να είναι αποτρεπτικός λόγος να φτάνει κανείς στη δικαστική αίθουσα», συμπληρώνει, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει έτοιμη νομοθετική πρόταση εδώ και χρόνια από τον δικηγορικό σύλλογο προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία όμως δεν έχει βρει ευήκοα ώτα προς το παρόν.
ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΟΚΤΩ ΩΡΕΣ
Σε άλλες χώρες, όπου ο θεσμός του Διαμεσολαβητή εφαρμόζεται εδώ και χρόνια με επιτυχία, μια διαφορά μπορεί να επιλυθεί μέσα σε 8 ώρες, σε αντίθεση με τη χώρα μας, όπου μια εργατική διαφορά μπορεί να χρειαστεί ακόμη και 5 χρόνια για να τελειώσει.
