Στο εγγύς μέλλον, η διαδικτυακή (ODR online dispute resolution) Διαμεσολάβηση θα λάβει το μερίδιο του λέοντος στο πεδίο της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, χάρη στην ανάπτυξη του ιστού 3.0. και την ανάγκη να αξιοποιηθεί η τεχνολογία για να καταστεί η δικαιοσύνη πιο αποτελεσματική. Ειδικά στις διασυνοριακές συναλλαγές.
Η Διαμεσολάβηση και η τεχνολογία, δύο εκπληκτικές κουλτούρες που έχουν περάσει στην ιστορία σε παράλληλους δρόμους, τώρα συγκλίνουν τελικά με την αποκαλούμενη ODR.
Η γέννηση της Διαμεσολάβησης, ως συναινετική διαδικασία διαπραγμάτευσης, χρονολογείται το 1981, έτος δημοσίευσης του “Getting To Yes” από τους Ρότζερ Φίσερ και Ουίλιαμ Ουρί, γνωστή ως Βίβλος της Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών. Οι Fischer και Ury πρότειναν μια εντελώς νέα προσέγγιση για να ανταποκριθούν στην αύξηση των συγκρούσεων στην κοινωνία και να αποφύγουν την αναποτελεσματικότητα των δικαστηρίων.
Το 1981 ήταν επίσης ένας κρίσιμος χρόνος για την τεχνολογία: στις 12 Αυγούστου, στη Νέα Υόρκη, η IBM παρουσίασε στον Τύπο το θρυλικό 5150, ξεκινώντας την επανάσταση των προσωπικών υπολογιστών (PCs).
Από τότε έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια. Από τότε και οι ADR (διαπραγματεύσεις, Διαμεσολάβηση, διαιτησία κα), έχουν σημειώσει εκπληκτική εξέλιξη κατά την επίλυση συγκρούσεων εξωδικαστικά αλλά και ο Η / Υ έχει φέρει την τεχνολογία σε σπίτια, σε θέσεις εργασίας και έχει γίνει τεχνολογική επανάσταση.
Ο κόσμος της εναλλακτικής επίλυσης διαφορών και η ψηφιοποίηση των διαδικασιών είναι η ευρωπαϊκή επιλογή απλούστευσης της δικαιοσύνης.
Το Σχέδιο για την ψηφιοποίηση της διαδικασίας αστικής & εμπορικής Διαμεσολάβησης – που ονομάζεται Accademia ODRÒ – αναλαμβάνει την πρόκληση της ψηφιοποίησης της διαδικασίας Διαμεσολάβησης, ώστε όχι μόνο να εκπληρώνονται οι νομικές υποχρεώσεις πιο γρήγορα και απλά αλλά να επιτρέπεται νέα οργάνωση του χρόνου, τον πιο πολύτιμο πόρο των ανθρώπων.
Η επιτυχία της θα καθοριστεί από το βαθμό που οι Διαμεσολαβητές και οι δικηγόροι, οι φορείς Διαμεσολάβησης, το υπουργείο θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν και αξιοποιήσουν τις δεξιότητές τους στο διαδικτυακό περιβάλλον.
Απαραίτητο είναι η δημιουργία χώρου όπου θα πραγματοποιείται η συζήτηση για την επίλυση διαφορών. Σε αυτό το χώρο, ανάλογα με τις ανάγκες των μερών, θα μπορούν να καθοδηγούνται από ένα αμερόληπτο τρίτο μέρος που ενεργοποιεί μια διαδικασία επικοινωνίας με στόχο την επανασύνδεσή τους. Όταν τα μέρη “επανασυνδέονται”, εντοπίζουν τον κοινό χώρο μέσα στον οποίο μπορούν να προσδιορίσουν την λύση στο πρόβλημά τους.
Ως εκ τούτου, η Διαμεσολάβηση μπορεί να κατανοηθεί ως ο κοινός χώρος των μερών που έχουν διαφωνία. Χώρος που μπορεί επίσης να είναι ο κυβερνοχώρος όπου οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τη χρήση τεχνολογιών επικοινωνίας μέσω υπολογιστή.
Το 1993, η τεχνολογία στη βάση του World Wide Web έκανε την εμφάνισή της, έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί ελεύθερα από οποιονδήποτε και ήταν αμέσως πολύ επιτυχημένη, χάρη στα προσφερόμενα χαρακτηριστικά, την αποδοτικότητα και την ευκολία χρήσης του. Το Διαδίκτυο αυξήθηκε και μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να αλλάξει την κοινωνία, μεταμορφώνοντας τον τρόπο που εργαζόμαστε και αλληλοεπιδρούμε.
Η συνεργασία αποτελεί βασικό στοιχείο της διαδικασίας Διαμεσολάβησης. Ο Διαμεσολαβητής βοηθά τα μέρη να συνεργαστούν μεταξύ τους για να βρουν μια λύση στο πρόβλημά τους που να ικανοποιεί και τα δύο.
Ως εκ τούτου, με την έλευση του Web 2.0, βρισκόμαστε σε μια εποχή συνεργασίας, μια εποχή που όλοι οι χρήστες συνεισφέρουν, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή την τοποθεσία.
Κατά τη Διαμεσολάβηση τα μέρη είναι πρωταγωνιστές: η επίλυση του προβλήματος βρίσκεται στα χέρια τους, είναι οι μόνοι που έχουν την εξουσία να αποφασίσουν αν θα βρουν λύση ή όχι και ποια λύση θα υιοθετηθεί.
Τώρα, οι επόμενες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του Web 3.0.
Θα είναι ένας σημασιολογικός ιστός, ένα “όραμα της πληροφορίας”. Όπως και στο Web 3.0, έτσι και ο Διαμεσολαβητής θα πρέπει να κατανοεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο ενεργούν τα μέρη, τις συγκεκριμένες ανάγκες τους, δεν αρκεί να γνωρίζει τη “γλώσσα της Διαμεσολάβησης”, αλλά είναι απαραίτητο να γνωρίζει τη σημασιολογία, δηλαδή τη σημασία της Διαμεσολάβησης. Το νόημα και το πλαίσιο που έχει συγκεκριμένη Διαμεσολάβηση για τα συμβαλλόμενα μέρη και τους δικηγόρους τους, ακριβώς εκείνη τη στιγμή.
Με άλλα λόγια, ο σημασιολογικός ιστός θα παρέχει το ακριβές περιεχόμενο που αναζητά ένα μεμονωμένο άτομο, στη σωστή μορφή, την κατάλληλη στιγμή και πιθανόν πολύ περισσότερο.
Η Διαμεσολάβηση 3.0 θα πρέπει να γίνει το πλαίσιο: ο Διαμεσολαβητής, τα συμβαλλόμενα μέρη, οι δικηγόροι δεν εισέρχονται στη Διαμεσολάβηση –download-, δεν συμμετέχουν στη Διαμεσολάβηση –upload– αλλά δημιουργούν τη Διαμεσολάβηση στο πλαίσιο τους, –immersion-.
Ένα σχέδιο ψηφιακής καινοτομίας σήμερα φαίνεται να είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική όχι μόνο για μια αποτελεσματική και ποιοτική δικαιοσύνη φιλική στους πολίτες, αλλά και για να εγγυηθεί σε όλους τους φορείς την καλύτερη ποιότητα του έργου τους και τη συμβολή στην ίδια τη δικαιοσύνη.
Πηγή: Alessandra Grassi, Mediation 3.0: future alternative dispute resolution, Fomentonet, Νοέμβριος 2018
Όλγα Τσιπτσέ
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – Δ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ – DPO/GDPR expert.
