Η άφιξη της εποχής του διαδικτύου έχει αναδείξει νέες προκλήσεις, καθώς ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας πλέον λειτουργεί ηλεκτρονικά και σε διεθνές επίπεδο, εντός ενός νέου αναδυόμενου πλαισίου. Μετά την εξάπλωση του παγκόσμιου δικτύου πληροφορικής και την αύξηση των ηλεκτρονικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, κατέστη αναγκαία και η επίλυση των διαφορών μεταξύ των συμβαλλομένων μερών ηλεκτρονικά – οικονομικά, γρήγορα και αποτελεσματικά – οδηγώντας στην ανάπτυξη των μεθόδων ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών (Online Dispute Resolution – ODR).
Σύμφωνα με την έκθεση «Η Δικαιοσύνη σε Αριθμούς – 2016» που δημοσιεύτηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιοσύνης, η δικαστική επίλυση των διαφορών συνεπάγεται κόστος ίσο με το 1,3% του ΑΕΠ της Βραζιλίας. Επίσης, η μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2016 στην εφημερίδα Valor Econômico με τίτλο «Το κόστος της δικαστικής επίλυσης διαφορών για τους οργανισμούς» αναφέρει ότι στα δικαστήρια της χώρας εκκρεμούν περίπου 100 εκατομμύρια υποθέσεις. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι το 2014 οι εταιρείες δαπάνησαν σχεδόν 124,81 δισεκατομμύρια BRL (περίπου 35 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) για τη δικαστική επίλυση διαφορών, γίνεται εύκολα αντιληπτή η επιτακτική ανάγκη για αλλαγές και βελτιώσεις.
Οι καταναλωτικές διαφορές κατατάσσονται στην τρίτη θέση μεταξύ εκείνων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και, μόνο στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το δεύτερο πιο πυκνοκατοικημένο κράτος της Βραζιλίας, κατατίθενται πάνω από πεντακόσιες χιλιάδες νέες αγωγές κάθε χρόνο.
Παρά το γεγονός ότι ο νόμος αριθ. 11.419/06 περί ηλεκτρονικής διαδικασίας τέθηκε σε ισχύ πριν από δώδεκα χρόνια, ελάχιστα συνέβαλε στην επιτάχυνση της δικαστικής επίλυσης διαφορών, δεδομένου ότι στην πράξη η εφαρμογή του περιορίστηκε στην ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων.
Με τα δεδομένα αυτά, αποτελεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη η έγκριση της δήλωσης αριθ. 25 κατά από τη διάσκεψη για το αστικό δικονομικό δίκαιο που διοργάνωσε το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο Δικαιοσύνης της Βραζιλίας τον Αύγουστο του 2017. Σύμφωνα με την εν λόγω δήλωση, οι διαδικασίες συμβιβασμού ή Διαμεσολάβησης μπορούν να διεξάγονται μέσω τηλεδιάσκεψης, ηλεκτρονικής συνομιλίας ή ανταλλαγής μηνυμάτων, καθώς και τηλεφωνικώς, εγγράφως ή με άλλο ανάλογο τρόπο. Το μέτρο αυτό επιτρέπει, επίσης, στους δικαστές να διεξάγουν τη δικαστική διαδικασία με εκτενέστερη εφαρμογή των τεχνολογικών μέσων.
Προς την ίδια κατεύθυνση, το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιοσύνης ενέκρινε το ψήφισμα αριθ. 125/2010, το οποίο ρυθμίζει τη δικαστική πολιτική για την επίλυση των διαφορών. Το ψήφισμα τροποποιήθηκε πρόσφατα, προκειμένου να εισαγάγει το Σύστημα Ψηφιακής Διαμεσολάβησης, το οποίο επιτρέπει την προδικαστική επίλυση των διαφορών, καθώς και τη συναινετική προσέγγιση των εκκρεμών δικαστικών διαδικασιών.
Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή αντίσταση στην εφαρμογή μεθόδων ODR, η οποία περιορίζεται μόλις στο 2%. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στην περιορισμένη εξοικείωση με την ίδια τη μέθοδο και τα εγγενή οφέλη της, αλλά και λόγω της παραδοσιακής νοοτροπίας πολλών δικηγόρων. Η διαιτησία χρειάστηκε περίπου δεκαπέντε χρόνια για να καθιερωθεί στη Βραζιλία, ενώ η εφαρμογή της Διαμεσολάβησης είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Η εφαρμογή των μεθόδων ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών δεν θα πρέπει να ακολουθήσει τόσο αργούς ρυθμούς.
Βασιλική Κουμπλή
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
