Όχι, η Διαμεσολάβηση δεν είναι συμβιβασμός, είναι κάτι διαφορετικό και βαθύτερο.
Υπάρχει ένα παράδειγμα «διδακτικό»: η ιστορία των πορτοκαλιών.
Η ιστορία ξεκινά με το ότι σ΄ ένα λιμάνι έφτασε ένα φορτίο με πορτοκάλια. Εμφανίστηκαν, τότε, δύο άτομα για να τα παραλάβουν, ο καθένας ισχυρίζονταν ότι αυτός τα έχει παραγγείλει και έδειχνε τα έγγραφά του.
Τί να γίνει; Να πάνε στα δικαστήρια; Ο χρόνος είναι αμείλικτος.
Κάποιος πρότεινε να κάνουν συμβιβασμό. Να πάρει τα μισά ο ένας και τα μισά ο άλλος.
Κάποιος πρότεινε κάτι διαφορετικό: να πάνε σε Διαμεσολάβηση. Επέλεξαν αμέσως έναν Διαμεσολαβητή, και σε λίγες ώρες βρίσκονταν στο γραφείο του. Ξεκίνησαν με μια «κοινή συνεδρία», όπου ο καθένας είπε τα επιχειρήματά του. «Είναι δικά μου τα πορτοκάλια, εγώ τα παράγγειλα και ορίστε τα έγγραφα».
Έπειτα ο Διαμεσολαβητής προχώρησε στις «κατ’ ιδίαν» συνεδρίες, με κάθε πλευρά χωριστά. Το ΜΕΡΟΣ Α εξήγησε πάλι στον Διαμεσολαβητή πόσο δίκαιο έχει, πως ο άλλος δεν έχει κανένα βάσιμο επιχείρημα κ.λπ. Ο Διαμεσολαβητής ρώτησε: «Τι ακριβώς τα κάνετε τα πορτοκάλια;» Ο Α απάντησε, «παίρνουμε τον χυμό, τον συσκευάζουμε και τον δίνουμε στα τοπικά ξενοδοχεία με τα οποία έχουμε συμβάσεις. Είμαστε στο τέλος του χειμώνα, τα πορτοκάλια πλέον είναι δυσεύρετα και πανάκριβα, έχουμε τόσα άτομα προσωπικό, έχουμε παραγγελίες και δεν έχουμε πρώτη ύλη να δουλέψουμε»…
Στη συνέχεια ο Διαμεσολαβητής έκανε «κατ’ ιδίαν» συνεδρία με το ΜΕΡΟΣ Β. Άκουσε το σκεπτικό και αυτού και κάποια στιγμή έκανε και σ΄ αυτόν την ίδια ερώτηση: «Τι ακριβώς τα κάνετε τα πορτοκάλια;» Ο Β απάντησε: «Μας είναι απαραίτητα και μάλιστα κατεπειγόντως. Χρειαζόμαστε τη φλούδα, την οποία την παίρνουμε, την επεξεργαζόμαστε και τη δίνουμε σε επιχειρήσεις που κάνουν σκευάσματα με γεύσεις φρούτων. Αν αργήσουμε τις παραδόσεις έχουμε τεράστιες ποινικές ρήτρες»…
Με αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες, το ζήτημα λύθηκε αυτόματα. Ο καθένας πήρε ΟΛΟ αυτό που επιθυμούσε. Παρέμειναν λίγη ώρα ακόμη για να ρυθμίσουν τα πρακτικά ζητήματα και επέστρεψε ο καθένας στην επιχείρησή του έχοντας πάρει στο ακέραιο όλο αυτό που χρειάζονταν.
Δεν έκαναν συμβιβασμό, δεν πήρε τα μισά πορτοκάλια ο καθένας. Το ΜΕΡΟΣ Α πήρε τον χυμό όλων των πορτοκαλιών το ΜΕΡΟΣ Β πήρε τη φλούδα όλων. Ο καθένας πήρε στο 100% αυτό που χρειάζονταν. Κερδισμένοι και οι δύο.
(Το παράδειγμα «των πορτοκαλιών» είναι προφανώς συμβολικό).
Άραγε θα μπορούσαν αυτή τη λύση να τη βρουν μόνοι τους;
Όταν υπάρχει μια διαφωνία, μεταξύ των διαφωνούντων δεν γίνεται ουσιαστική συζήτηση. Ο καθένας μιλάει χωρίς να ακούει τον άλλο. Υπάρχουν παράλληλοι μονόλογοι. Ο καθένας πιστεύει απόλυτα στο δικό του δίκαιο και στα δικά του επιχειρήματα. Αρνείται να ακούσει σε βάθος τον άλλο. Κατευθείαν αμύνεται και αντικρούει. Υψώνει ο Α λιγάκι τη φωνή; Ο Β την υψώνει λίγο περισσότερο και τανάπαλιν… Σε λίγο τσακώνονται, θυμώνουν, κλείνουν τα τηλέφωνα, βροντούν τις πόρτες, διακόπτουν το διάλογο. Και έτσι δεν υπάρχει επικοινωνία. Δεν μιλούν πλέον καθόλου… Απλά…
Ο Διαμεσολαβητής είναι εκπαιδευμένος για τέτοιες καταστάσεις. Ξέρει να ακούει, να ρωτά, να σκέφτεται, να κατανοεί και να προχωρά τη διαδικασία. Αναζητά αυτά που μπορεί στον ένα είναι άχρηστα, αλλά να εξυπηρετούν τον άλλο. Μπορεί να αποκαλύπτει τα trade offs. Ο Διαμεσολαβητής είναι τρίτος, είναι ουδέτερος. Ο ρόλος του στην επίλυση της διαφοράς είναι σημαντικός, είναι συχνά αναντικατάστατος.
Ευγνωσία Ραφτοπούλου – Χατζηπρίμου
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω ΔΣΘ
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Συντονίστρια Πύλης Διαμεσολάβησης Ωραιοκάστρου
